Trening nie jest rzeczą, którą robisz, gdy jesteś już dobry. To rzecz, którą robisz, aby stać się dobrym.
Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu– Notatki
Outliers Malcolma Gladwella to książka, która bada ukryte siły stojące za ludźmi sukcesu. Gladwell pokazuje, że o ile talent i ciężka praca są odpowiedzialne za wiele historii sukcesu, które widzimy i słyszymy, o tyle za sukcesem kryje się o wiele więcej, niż się wydaje. Książka jest nieco powtarzalna, więc niektóre fragmenty można pominąć, ale ogólnie rzecz biorąc, to świetna lekcja.
Co to są wartości odstające?
Outliers to ludzie, którzy się wyróżniają. Są to najlepsi sportowcy, biznesmeni, miliarderzy, innowatorzy, profesjonaliści, nauczyciele, naukowcy i politycy. Są definicją sukcesu. Są tymi, na których wszyscy się wzorują.
Kiedy opowiada się historie o osobach odstających, istnieje tendencja do podkreślania indywidualnego wysiłku. Gladwell przekonuje, że jest jeszcze inna strona tej historii. Indywidualny wysiłek liczy się w wielu kwestiach, ale jest tylko jedną z przyczyn sukcesu.
Innymi słowy:
Osoby odstające od normy nie mają jednej historii. Szczęście, data urodzenia, możliwości, wychowanie i wiele innych czynników również odgrywają niebagatelną rolę.
Część I: Możliwości
Efekt Mateusza
Efekt Mateusza: przewagi mają tendencję do kumulowania się w czasie. Ci, którym wcześnie zapewniono przewagę, z czasem zyskują więcej korzyści, a ci, którzy znaleźli się w niekorzystnej sytuacji, nadal otrzymują ograniczone zasoby. Efekt Mateusza jest w zasadzie innym sposobem wyrażenia prawa kumulacji przewagi.
Historia osób odstających przebiega według podobnego schematu. Jeśli od wczesnych lat ma się przewagę nad rówieśnikami i przyjaciółmi, prowadzi ona do znaczących różnic w wynikach, które utrzymują się przez dłuższy czas.
Patrząc na historie osób, które odniosły sukces, większość ludzi bagatelizuje rolę, jaką Efekt Mateusza odegrał w ich życiu.
Zasada 10 000 godzin
Zasada 10 000 godzin: potrzeba około 10 000 godzin celowej praktyki, aby stać się ekspertem w jakiejkolwiek dziedzinie
Ale choć to prawda, potrzebna jest zbieżność szczęścia i możliwości
Na przykład:
- Bill Gates miał nieograniczony kontakt z komputerami już w młodym wieku
- Większość miliarderów z Doliny Krzemowej była w odpowiednim wieku (urodzeni około 1955 roku) i miała 20 lat, kiedy rozpoczęła się rewolucja komputerowa.
- Większość elitarnych hokeistów rodzi się w styczniu, ponieważ 1 stycznia przypada granica wieku dla hokeja w Kanadzie.
Tak, przygotowanie odgrywa ogromną rolę w osiąganiu doskonałości, ale nie bez znaczenia jest też szczęście i możliwości.
Pomijanie roli szczęścia i możliwości podczas opowiadania historii sukcesu ma swoje konsekwencje dla społeczeństwa, w tym przedwczesne uznawanie ludzi za nieudaczników.
“Ponieważ tak głęboko personalizujemy sukces, nie wykorzystujemy okazji, by wynieść innych na wyższy szczebel. Tworzymy zasady, które utrudniają nam osiąganie sukcesów”.
Kłopoty z geniuszami
Posiadanie wysokiej inteligencji (IQ) nie oznacza automatycznie, że odniesie się sukces w życiu.
Powyżej pewnego zakresu IQ nie ma większej różnicy w wydajności.
Istnieje pewien próg osiągnięć w danej dziedzinie. Po osiągnięciu tego progu wpływ ocen i wyników IQ zmniejsza się z czasem.
“Jeśli inteligencja ma znaczenie tylko do pewnego momentu, to po przekroczeniu tego momentu inne rzeczy – rzeczy, które nie mają nic wspólnego z inteligencją – muszą zacząć mieć większe znaczenie. To tak jak z koszykówką: gdy ktoś jest już wystarczająco wysoki, zaczynamy zwracać uwagę na szybkość, wyczucie boiska, zwinność, umiejętność podawania piłki i celność strzału”.
Rola wychowania
Posiadanie wielkiego umysłu nie wystarczy. Geniusz trzeba pielęgnować i wspierać.
Przyglądając się historiom osób odstających od reszty świata, łatwo przeoczyć rolę, jaką w osiąganiu sukcesów odgrywa wychowanie.
Badania pokazują, że pochodzenie i wychowanie mają większy wpływ na sukces niż wyniki IQ.
Dzieci z rodzin z klasy średniej i wyższej są uczone, by zabierać głos, bronić swoich racji i wyrażać niezależność myślową. To wyjaśnia, dlaczego w ciągu całego życia osiągają więcej.
Rodzice są też bardziej zaangażowani w ich życie i zainteresowania, co ma ogromny wpływ na ich podejście do możliwości i wyzwań. Dorastają w przekonaniu, że ich głos i opinie mają znaczenie nawet w obliczu autorytetów.
“Dziecko z klasy średniej, które ma bardzo napięty plan zajęć, jest narażone na stale zmieniające się doświadczenia. Uczy się pracy zespołowej i radzenia sobie w wysoce ustrukturyzowanych warunkach. Uczy się, jak komfortowo współdziałać z dorosłymi i zabierać głos, gdy tego potrzebuje”. Według Lareau, dzieci z klasy średniej uczą się poczucia “uprawnienia”.
Z drugiej strony, dzieci z biednych środowisk nie otrzymują tyle uwagi od swoich rodziców. W rezultacie w wielu sytuacjach stają się nieśmiałe i wyrabiają w sobie tłumioną uległość wobec autorytetów.
Korzyści płynące z szansy i szczęścia
Rozpoczęcie pracy w niekorzystnej sytuacji może być szansą samą w sobie.
Dla niektórych outsiderów niekorzystne warunki są często błogosławieństwem w przebraniu. Historie od szmaty do bogactwa koncentrują się na wielu przeciwnościach, które bohater musiał pokonać, ale nie zwracają uwagi na to, że przeciwności te działają na korzyść bohatera, wzmacniając jego pozycję wobec przyszłych przeciwności.
Osobliwościom odstającym sprzyja także “szczęście demograficzne”, czyli urodzenie się w odpowiednim czasie.
Na przykład:
Ci, którzy osiągnęli dojrzałość w latach 30. ubiegłego wieku, w czasie największej depresji, mieli mniejsze szanse niż ci, którzy dojrzeli później, gdy gospodarka przeżywała rozkwit.
Jednocześnie zaangażowanie w sensowną pracę, niezależnie od tego, jak bardzo jest ona skromna, daje możliwość uczenia się i rozwoju.
Skromna, sensowna praca może być kamieniem węgielnym pod budowę dobrobytu przyszłych pokoleń.
Część II: Dziedzictwo
Dziedzictwo kulturowe
Dziedzictwo kulturowe odgrywa ważną rolę w określaniu sukcesu osób odstających.
Dziedzictwo to kształtuje nasze reakcje na otoczenie, pracowitość, podejście do możliwości oraz szacunek dla władzy i autorytetów.
Na przykład:
- Niektóre kultury wykazują wysoki szacunek dla władzy i autorytetu do tego stopnia, że może to utrudniać wykonywanie pracy i rozwój osobisty
- Inni wykazują większy poziom indywidualności, co może prowadzić do większej niezależności osobistej i gotowości do podejmowania ryzyka.
- W językach azjatyckich łatwiej jest liczyć. Z tego powodu matematyka jest bardziej intuicyjna dla Azjatów Południowo-Wschodnich niż dla ludzi Zachodu.
- W większości kultur Chin, Korei i Japonii podstawowym pożywieniem jest ryż. Uprawa ryżu jest bardziej pracochłonna w porównaniu z innymi formami rolnictwa, co przekłada się na inne podejście do pracy i życia w ogóle.
Studenci o niskich dochodach i studenci o wysokich dochodach
Różnica w wynikach między uczniami o niskich dochodach a uczniami o wysokich dochodach nie wynika z różnic w inteligencji. Biorąc pod uwagę te same możliwości, uczniowie z obu grup osiągają takie same wyniki.
Wyniki uczniów o niskich dochodach spadają w czasie wakacji letnich. Ich poziom czytania spada, a oceny z matematyki są gorsze, co sugeruje, że środowisko domowe ma ogromny wpływ na wyniki w nauce w tym okresie.
Długość wakacji letnich ma także wpływ na wyniki osiągane przez uczniów. Uczniowie z krajów azjatyckich, takich jak Japonia i Chiny, mają dłuższy czas nauki w szkole i w rezultacie lepiej radzą sobie z czytaniem i matematyką.
Dzięki odpowiednim instrukcjom i działaniom interwencyjnym możliwe jest zniwelowanie różnic między uczniami o niskich i wysokich dochodach.
“Jesteśmy tak uwikłani w mity o najlepszych, najzdolniejszych i samodzielnie stworzonych, że wydaje nam się, iż odbiegający od normy ludzie powstają w sposób naturalny. Patrzymy na młodego Billa Gatesa i podziwiamy, że nasz świat pozwolił temu trzynastolatkowi stać się przedsiębiorcą odnoszącym ogromne sukcesy. Ale to zła lekcja”.
Młodzież szkolna ze środowisk o niskich dochodach potrzebuje szansy.
